<?xml version="1.0" ?>
<!DOCTYPE book PUBLIC "-//KDE//DTD DocBook XML V4.2-Based Variant V1.1//EN" "dtd/kdex.dtd" [
  <!ENTITY kappname "&plasma;">
  <!ENTITY package "kde-module">
  <!ENTITY % addindex "IGNORE">
  <!ENTITY % Dutch "INCLUDE">
]>
<book lang="&language;">

<bookinfo>
<title
>Het handboek van &plasma;</title>

<authorgroup>
<author
><personname
> <firstname
>Sebastian</firstname
> <surname
>Kügler</surname
> </personname
> <email
>sebas@kde.org</email
> </author>
&Kristof.Bal; 
</authorgroup>

<copyright>
<year
>2008</year>
<holder
>Sebastian Kügler</holder>
</copyright>

<legalnotice
>&FDLNotice;</legalnotice>

<date
>2008-06-03</date>
<releaseinfo
>1.01.00</releaseinfo>

<abstract>
<para
>&plasma;, het meest zichtbare fundament van &kde;, is de voornaamste interface van het bureaublad. </para>
</abstract>

<keywordset>
<keyword
>KDE</keyword>
<keyword
>Plasma</keyword>
<keyword
>Plasmoid</keyword>
<keyword
>Containers</keyword>
<keyword
>Bureaublad</keyword>
<keyword
>Starter</keyword>
<keyword
>Kicker</keyword>
</keywordset>

</bookinfo>

<chapter id="introduction">
<title
>Inleiding</title>

<para
>&plasma; is één van de sleuteltechnologiën van &kde; 4 (ook bekend als de &quot;Pilaren van &kde;&quot;), en één van de meest zichtbare voor gebruikers. Omdat &plasma; de gebruikersinterface anders behandelt dan een traditioneel bureaublad is er soms verwarring omtrent wat &plasma; precies is, wat het doet, en hoe het dagelijkse taken uitvoert. </para>

<para
>Dit document probeert deze problemen aan te pakken door antwoorden te bieden op de meestvoorkomende vragen. </para>
</chapter>

<chapter id="using-kapp">
<title
>&plasma; gebruiken</title>

<sect1 id="plasmoids-and-containments">
<title
>&plasmoids; en containers</title>

<para
>De essentie van &plasma; is opgebouwd rond twee concepten: </para>

<variablelist>
<varlistentry>
<term
>&plasmoids;</term>
<listitem>
<para
>Applets, of kleine programma's die actief zijn op het bureaublad. </para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term
>Containers</term>
<listitem>
<para
>Applets die dienen als containers voor de &plasmoids; </para>
</listitem>
</varlistentry>
</variablelist>

<para
>Op een standaard bureaublad zijn er twee hoofdelementen: het paneel en het bureaublad zelf. Beiden zijn containers in de terminologie van &plasma;. </para>
</sect1>

<sect1 id="panel">
<title
>Het paneel</title>

<para
>Het standaard paneel bevat een aantal &plasmoids;: te beginnen van links staat de programmastarter &kickoff;. U kan deze gebruiken om programma's te starten, recent geopende bestanden te openen en de gebruikelijke opties voor afmelden/afsluiten. Er bestaat ook een structuur die u door uw programma's laat bladeren. De opmaak van het menu is aangepast voor het meest voorkomende gebruik: een programma starten. Het standaard tabblad is <guilabel
>Favorieten</guilabel
>, dat de meest gebruikte dingen bevat. In het begin zal u waarschijnlijk vooral het tabblad <guilabel
>Toepassingen</guilabel
> gebruiken. Vanaf het moment dat u weet welke programma's u het meest gebruikt, klikt u met de &RMB; op de te selecteren items en selecteert u op <guimenuitem
>Aan favorieten toevoegen</guimenuitem
> om ze aan uw <guilabel
>Favorieten</guilabel
> toe te voegen (of onmiddellijk op het bureaublad of paneel. Hiervoor moet u wel &plasma; ontgrendelen door met de &RMB; op het bureaublad te klikken). Als u liever de traditionele menustijl van &kde; heeft, kan u deze kiezen door met de &RMB; op de menuknop te klikken en te kiezen voor <guimenuitem
>Klassieke menustijl</guimenuitem
>. </para>

<para
>Het volgende pictogram (dat lijkt op een computer of een laptop, afhankelijk van wat uw machine is) is de <application
>Apparaatmelding</application
>. Als u een <acronym
>USB</acronym
>-schijf verbindt met de computer zal een dialoog openen die u het apparaat laat openen in &dolphin;. </para>

<para
>Het volgende onderdeel op het paneel is de <application
>Pager</application
>. Hiermee kan u tussen uw virtuele bureaubladen wisselen. Als u de opmaak van de <application
>Pager</application
> aanpast met de optie <guimenuitem
>Aantal rijen</guimenuitem
> zal dit ook de opmaak en animaties veranderen die &kwin; toont bij het effect <guimenuitem
>Bureaubladraster</guimenuitem
> (druk op <keycombo action="simul"
>&Ctrl;<keycap
>F8</keycap
></keycombo
> om het te bekijken). Voor grotere pagers is het het beste om <guimenuitem
>Vensterpictogrammen tonen</guimenuitem
> te kiezen. </para>

<para
>De taakbalk is de volgende op het paneel. Het toont standaard een ruimte voor alle open vensters. U kan het ook zo instellen dat dat het alleen venster op het huidig bureaublad toont door <guimenuitem
>Alleen taken van het huidige bureaublad tonen</guimenuitem
> aan te vinken wanneer u rechts klikt op de taakbeheerder, tussen twee vensters. De grootte van de tekst op de items van de taakbalk zijn instelbaar in &systemsettings; onder <menuchoice
><guimenu
>Uiterlijk</guimenu
><guisubmenu
>Lettertypen</guisubmenu
> <guimenuitem
>Taakbalk</guimenuitem
></menuchoice
>. Rechtsklikken op de taakbalk toont ook de instellingendialoog waar u verschillende opties kan kiezen om uw taakbalk in te stellen. <screenshot>
<screeninfo
>Dit is een schermafdruk van de instellingendialoog van de taakbalk</screeninfo>
  <mediaobject>
    <imageobject>
      <imagedata fileref="taskbar-settings.png" format="PNG"/>
    </imageobject>
      <textobject>
      <phrase
>De instellingendialoog van de taakbalk</phrase>
    </textobject>
  </mediaobject>
</screenshot>
</para>

<para
>Het volgende op ons standaard paneel is het <application
>Systeemvak</application
>, wat door gewone programma's als dok wordt gebruikt. Door rechts te klikken op het <application
>Systeemvak</application
> kan u pictogrammen tonen of verbergen. </para>

<para
>De meeste rechtse &plasmoid; is de <application
>Digitale klok</application
>. Deze klok kan verschillende tijdzones tonen en zijn grootte aanpassen. De klok past zijn grootte aan aan de gegeven ruimte. Als u de datum wil tonen, zal deze getoond worden in een <guimenuitem
>Klein lettertype</guimenuitem
> uit &systemsettings;. De tijd neemt de rest van de plaats in. Dus uiteindelijk kiest u hoeveel informatie wordt getoond. Als u meer wil zien, maak dan het paneel groter of zet de klok op het bureablad waar deze vrij kan 'groeien'. </para>

</sect1>

<sect1 id="toolboxes">
<title
>Hulpmiddelen voor het paneel</title>

<para
>Indien uw bureaublad ontgrendeld is (dat kan u doen door <mousebutton
>rechts</mousebutton
> te klikken op het bureaublad, of wanneer geen programma focus heeft met <keycombo action="simul"
>&Ctrl;<keycap
>L</keycap
></keycombo
>), zal een klein pictogram van &plasma; rechtsonder verschijnen (meestal de &quot;cashewnoot&quot; genoemd). Klik op die cashewnoot en een kleine controller voor het paneel zal openen. Met die controller kan u het paneel verslepen, herschalen en uitlijnen. De &plasmoids; op het paneel zullen vanzelf hun grootte aanpassen. &plasmoids; hebben een basale kennis van grootte, verkregen van de container. Ze zijn geprogrammeerd om voordeel te doen met die grootte, en het applet te informeren over hoeveel ruimte nodig is. Uiteindelijk geeft de container een mogelijke grootte aan de applets, en de applets gehoorzamen. </para>

</sect1>

<sect1 id="add-applets">
<title
>Applets toevoegen</title>

<para
>Ontgrendel het bureaublad en u zal &plasmoids; aan het paneel of bureaublad kunnen toevoegen of verwijderen. U kan &plasmoids; eenvoudig toevoegen door ze naar de plaats waar u ze wil hebben te slepen. Klik <mousebutton
>rechts</mousebutton
> op een applet om het te verwijderen. Met de dialoog <guilabel
>Widgets toevoegen</guilabel
> kan u ook bepaalde widgets markeren als favoriet, zodat u ze eenvoudiger kan terugvinden. <screenshot
> <screeninfo
>Favoriete widgets</screeninfo
> <mediaobject
> <imageobject
> <imagedata fileref="favorite-widgets.png" format="PNG"/> </imageobject
> <textobject
> <phrase
>Favoriete widgets</phrase
> </textobject
> </mediaobject
> </screenshot
> Met de knop <guibutton
>Nieuwe widgets installeren</guibutton
>  kan u widgets toevoegen die u eerder heeft gedownload. Momenteel kan dat met &plasmagik;-pakketten en widgets van Dashboard uit &Mac; OS X. Widgets die u op deze manier installeert kan u op dezelfde manier gebruiken als gewone voorgeïnstalleerde widgets. </para>
</sect1>

<sect1 id="desktop">
<title
>Het bureaublad</title>

<para
>Het bureaublad is een andere container. Deze keer één die geen begrenzingen aan de applets stelt. Applets kunnen vrij verplaatst en herschaald worden. Op een ontgrendeld bureaublad tonen &plasmoids; een frame wanneer de muis erover zweeft. Hiermee kan u het paneel verplaatsen, herschalen, ... U kan er ook &plasmoids; mee op het bureaublad slepen.  De knoppen in de hoek worden gebruikt om het applet de herschalen, roteren, configureren en te verwijderen. Indien geroteerd zal een &plasmoid; automatisch op twaalf uur draaien zodat het eenvoudig is om het terug in een normale positie te krijgen. Standaard behouden &plasmoids; hun aspectratio wanneer ze worden herschaald. Als u een applet vrij wil herschalen, hou dan de &Ctrl;-toets ingeduwd tijdens het herschalen. </para>

<para
>Rechtsklikken op het bureaublad laat u aspecten instellen zoals de gebruikte achtergrond en het &plasma;-thema. Beide acties laten u ook nieuwe achtergronden en thema's downloaden met &knewstuff;. </para>

<para
>Als er programma's geopend zijn is het vaak moeilijk om de &plasmoids; op het bureaublad te zien. Het <emphasis role="bold"
>Dashboard</emphasis
> zet deze &plasmoids; vooraan, net zoals de functie <guilabel
>Bureaublad tonen</guilabel
> zoals gekend van traditionele bureaubladen. </para>

</sect1>

<sect1 id="krunner">
<title
>&krunner;</title>

<para
>&krunner; is een veelzijdige mini commandoprompt. U kan het gebruiken om programma's de starten, webpagina's te openen, bladwijzers te openen, uw gegevens te doorzoeken, korte expressies te berekenen, en nog veel meer. Als u <keycombo action="simul"
>&Alt;<keycap
>F2</keycap
></keycombo
> indrukt wordt &krunner; geopend. Begin gewoon te typen en &krunner; zal beginnen met het zoeken van overeenkomsten vanaf het moment dat meer dan twee tekens zijn ingevoerd. U kan meer te weten komen over de mogelijkheden &krunner; door de instellingen te openen. U kan door de overeenkomsten navigeren door de tab- en pijltoetsen te gebruiken. </para>

<para
>Als u wil weten wat er op uw systeem gebeurt is er de knop <guibutton
>Systeemactiviteit tonen</guibutton
> die u een lijst laat zien met vensters en processen, met opties om de uitvoer van processen te volgen of ze te stoppen. </para>

</sect1>

<sect1 id="zooming-user-interface">
<title
>&quot;Activiteiten&quot; of de &zui; (ZUI)</title>

<para
>De hulpmiddeldialoog van het bureablad, bereikbaar via de rechterbovenhoek heeft een knop om uit te zoomen. &plasma; laat u meer dan één activiteit hebben. In se zijn dit verschillende bureaubladcontainers met elk een ander set &plasmoids;. Zoom uit van uw huidige activiteit, kies <guilabel
>Activiteit toevoegen</guilabel
> om een nieuwe container te maken en in te stellen naar uw smaak. De zoomfunctie van &plasma; en het bureaubladraster van &kwin; zijn gelijkaardig in dat aspect, maar er is een fundamenteel verschil. Terwijl virtuele bureaubladen worden gebruikt om vensters te groeperen en organiseren, worden die van &plasma; gebruikt om hetzelfde te doen met &plasmoids;. Op deze manier kan u wisselen tussen activiteiten en relevante &plasmoids; gebruiken om de taak te ondersteunen die u op dat moment wil uitvoeren. U een actie &quot;Vrije tijd&quot; maken, met stripverhalen, een puzzel en andere ontspannende &plasmoids;, en een activiteit om te werken met relevante <acronym
>RSS</acronym
>-feeds, rekenmachine en kalender bijvoorbeeld. </para>

</sect1>

<sect1 id="shortcuts">
<title
>Sneltoetsen</title>

<para
>De meeste functies van &plasma; zijn ook toegankelijk met sneltoetsen. Momenteel kan u de volgende gebruiken: </para>

<variablelist>
<varlistentry>
<term
><keycombo action="simul"
>&Ctrl;<keycap
>A</keycap
></keycombo
></term>
<listitem
><para
>Widgets toevoegen</para
></listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term
><keycombo action="simul"
>&Ctrl;<keycap
>L</keycap
></keycombo
></term>
<listitem
><para
>Widgets vergrendelen</para
></listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term
><keycombo action="simul"
>&Ctrl;<keycap
>-</keycap
></keycombo
></term>
<listitem
><para
>Uitzoomen</para
></listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term
><keycombo action="simul"
>&Ctrl;<keycap
>=</keycap
></keycombo
></term>
<listitem
><para
>Inzoomen</para
></listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term
><keycombo action="simul"
>&Ctrl;<keycap
>N</keycap
></keycombo
></term>
<listitem
><para
>Volgend applet</para
></listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term
><keycombo action="simul"
>&Ctrl;<keycap
>P</keycap
></keycombo
></term>
<listitem
><para
>Vorig applet</para
></listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term
><keycombo action="simul"
>&Ctrl;<keycap
>]</keycap
></keycombo
></term>
<listitem
><para
>Volgende container</para
></listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term
><keycombo action="simul"
>&Ctrl;<keycap
>[</keycap
></keycombo
></term>
<listitem
><para
>Vorige container</para
></listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term
><keycombo action="simul"
>&Ctrl;<keycap
>S</keycap
></keycombo
></term>
<listitem
><para
>Instellingen van het applet</para
></listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term>
<keycombo action="simul"
>&Shift;&Ctrl;<keycap
>S</keycap
> </keycombo>
</term>
<listitem
><para
>Instellingen van de container</para
></listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term
><keycombo action="simul"
>&Ctrl;<keycap
>R</keycap
></keycombo
></term>
<listitem
><para
>Applet verwijderen</para
></listitem>
</varlistentry>

</variablelist>

</sect1>

</chapter>

<chapter id="credits">
<title
>Dankbetuigingen en licentie</title>

<para
>&plasma; </para>
<para
>Programma copyright 2008 &Aaron.J.Seigo; &Aaron.J.Seigo.mail; </para>

<!-- ADD CONTRIBUTORS AS NEEDED
<para>
Contributors:
<itemizedlist>
<listitem
><para
>Konqui the KDE Dragon <email
>konqui@kde.org</email
></para>
</listitem>
<listitem
><para
>Tux the Linux Penguin <email
>tux@linux.org</email
></para>
</listitem>
</itemizedlist>
</para>
-->

<para
>Documentatie Copyright &copy; 2008 Sebastian Kügler <email
>sebas@kde.org</email
> </para>

&meld.fouten;&vertaling.kristof; 
&underFDL; </chapter>

&documentation.index;
</book>

<!--
Local Variables:
mode: xml
sgml-minimize-attributes:nil
sgml-general-insert-case:lower
sgml-indent-step:0
sgml-indent-data:nil
End:

vim:tabstop=2:shiftwidth=2:expandtab
kate: space-indent on; indent-width 2; tab-width 2; indent-mode none;
-->